Dunyo bo’ylab sport ishiqolining o’sishi bilan sport parilari suhbatlari ham o’sishmoqda. Huquqiy qanunlar yuritilishi va yangi tartiblarni qabul qilishning bir qismini sayohat qilish bilan bog’liq. Nazariya va amaliyot bir-biriga bog’liq bo’lsa-da, har bir davlatning kuchli qonunlari va pozitsiyalariga e’tibor berilishi zarur.
Yanvar 2024 yiliga qadar, ulardan juda ko’pini sportga oldindan samarali ushbu ijtimoiy mashhurligini olish va o’z ichiga sportolimlarning qiziqishini oshirishni xoxlashadigan choralar bilan biriktirish orqali ta’minlashga harakat qilmoqda. Ularning asosiy maqsadi, yasal sport parilariga erishish imkonini berish boʻyicha muhokama va qonunlarni oʻzgartirishdir.
Bu yangiliklar sportga doir post jarayonidir, yanvar 2024-yil davomida bu yangiliklar yuzaga keladi hamda davlatlar hamda xususiy kompaniyalar bilan kelajakda davlatlar bo’yligida yasal sport parilari holatini o’rganish xohlagan odamlarning diqqatini tortaman hosil qilsa-da, ushbu yangiliklar ma’noli sport fanatiklarining ham deyarli har qanday odamning diqqatini tortganini bilib olishadi. Bu sport ijtimoiy institutiga boʻlgan qiziqish, ezgulik va oʻzaro hamkorlikning e’tirof etilishi aniq tejash darajasidir.
Birinchi boʻlim
Bu birlashgan jahonning 193 davlatida sport parilari yoʻlga qoʻyilgan boʻlsa-da, har bir davlat oʻziga xos yasal yoki boshqa sport parillarga ega boʻladi. Yanvar 2024-yilga qadar yasal sport parilari holatlari mustahkamlashgan davlatlar oʻzbekistonda yoshlar oʻrtasida juda katta ahamiyatga ega. Bu davrda sport parillarining yasal holatini oʻrganish uchun harakat kilish, atletikalarga qatnashish va sport tadbirlarida ishtirok etish zoʻruqli boʻladi. Yurtimizning barcha mintaqlarida sport shaxslarining rivojlanishini taʼminlash, ularning bilim va qobiliyatlari oʻrganishiga qoʻshish koʻrsatilgan diqqatga ilova qiladi.
Bu davrda sport tadbirlari tashkil etish, sportiga qiziqish yaratish va yuqori natijalarni olish uchun sport parilari holatlari yaxshi tashkil etilishi zarurdir. Hozirgi davrda bir qancha yasal sport parillari hamda ulardagi technologik voqealarni oʻrganish va ularni rahbarlik qilish juda muhim boʻlib jiddiy taʼssur koʻrsatishi mumkin.
Yanvar 2024-yilga qadar davlatlar oʻrtasida amalga oshiriladigan yurtimizning sport sohasida ijobiy oʻzgarishlarga ega boʻlishi kerak boʻlgan eng muhim qismi ustida ishlashdir. Bu davrda rivojlanuvchi mamlakatlardagi sport parillari holati bilan taʼzimlashtirish va takomillashtirish maqsadida har qanday harakatlarga oʻtish tavsiya etiladi.
Qaysi davlatlar sport parilari qonunlashtirishi olgʻa holati
Bugungi kunda yanvar 2024-yilgacha bir nechta davlatlar sport parilari qonunlashtirishi olgʻa holati bilan muloqotda. Bu davlatlar oʻrtasida sportga oid parilarni qonunga asoslagan qonunlar va himoyachilar jamiyatini yaratish boʻyicha kechmaydigan oʻzaro bezovta amalda bulib turmoqda.
Bazı davlatlar sport parilari qonunlatishini oʻtkazishlariga xususiy e’tibor beradilar. Bular juda katta mablagʻlarga boʻlmagan holda sport sohalariga dastlabki urni e’lon qilish va sportning boshqa shuhratlari bilan chuqur bogʻlanishi mumkin boʻlgan boʻlimlar tashkil etishni oʻz ichiga oladi.
Yana boshqa davlatlar esa sport parilari qonunlashtirishini davlat siyosatining muhim a’zosi sifatida qoʻllab-quvvatlab turib kelmoqda. Ularning maqsadi sportning toʻgʻri tarzda rivojlanib, madaniy va iqtisodiy oʻsishini taʼminlash, tashqari va lokal investorlarni kengaytirish va sport oʻyinlarida oʻzlarini ta’minlash yoki tejaydi taqiqlamalarini olmaydigan sport parilari va yarim parilarni qonun tarkibiga kiritishdir.
Ijtimoiy taraqqiyotning qadal qilarib yurishiga koʻra, sport parilari qonunlashtirishi hukumatlar uchun ham muayyan moliyaviy, siyosiy va manfaatdor huquqiy imkoniyatlarni olish imkonini beradi. Bundan tashqari, sport oʻyinlarining ochilishi, sport yurt sinovlariga xususan qatnashayotgan davlatlar alohida ahamiyatga ega boʻlib, turlicha daromadlar va iqtisodiy rivojlanishni taʼminlaydi.
- Amerika Qoʻshma Shtatlarida sportparilari qonunlashtirish holati:
- Germaniyaning sportparilari qonunlashtirish holati:
- Pulogiyaning sportparilari qonunlashtirish holati:
Amerika sport parilari boʻyicha eng imtiyozli davlatlardan biridir. Bu yerda yarim parilari qonunlashtirish va sportga oid parilarni qonunga asoslagan qonunlar va himoyachilar jamiyatini yaratish hodisalari diqqatga sazovor boʻladi. Amerika Kupasining gʻoliblari va Super Bowl oʻynashlari uchun juda yukori mablagʻlar ishraq assotsiatsiyalarini ushlab turishgan.
Germaniya sport sohasida adolatsizlik va yolgʻonchilikni bartaraf etishga oʻz erkinligini beradi. Sportparilari va yarim parilarning qonunlashtirishida sport himoyachilarining jamoatning fikri va taklifkorligi katta ahamiyatga ega. Ayni paytda sport oʻyinlari, kasblarining yashirin boʻlishi va hujum qilinishi muammosini bartaraf etish boʻyicha jinoyatchilar tomonidan tanlangan chet tillarini oʻrganish imkonini beradi.
Pulogiya ahliy qo’shma shtat Murphyning sportparilari qonunlashtirish harorati bilan birgada harakat qiladi. Bu davlatda sport parilari qonunlashtirishida siyosatning muhim ahamiyatiga e’tibor beriladi. Siyosat faoliyatidagi katta muvaffaqiyatlar va qiyinchiliklar natijasida, Pulogiya jamoatining sportga boʻlgan sodiqlik doirasini kengaytirishda jiddiy qadam qilishni rejalashtirishga ruxsat etishga qaratildi.
Yanvar 2024-yilga qadar davlatlar sport parilari qonunlashtirishi olgʻa holatini oʻrganib chiqmagan.
3-yilda sport parilari qonunlashtirishi rejalasi
Qonunlashtirish jarayonida sport parilarining yasal holati va tartiblari muhim oʻrin tutadi. Yanvar 2024-yilgacha davlatlar sport parilari holatini toʻliq qonunlashtirish uchun quyidagi rejalani amalga oshirishga qarar qilganlar:
- Sport parilari haqida qonun tuzish
- Sport parilari tashkiliyati va boshqarish tizimini belgilash
- Sport parilari martabasini aniqlash va belgilash
- Sport parilari uchun litsenziyalarni tartibga solish
- Sport parilari ustida amalga oshiriladigan nazorat va tartiblarni amalga oshirish
- Sport parilari holatini monitoring qilish va maʼlumotlarni toʻplash tizimini tashkil etish
- Sport parilari bilan bogʻliq muammolarni echish va hal qilish tizimini belgilash
Bu rejalalar qaror qabul qilinganidan soʻng, davlatlar sport parilari qonunlashtirish jarayonini muvaffaqiyatli amalga oshirishlari kutilmoqda. Bu mavzuga oid qonunlar va tartiblar yurituvchi organlar tomonidan amalga oshirilgandan soʻng, sport parilari bilan bogʻliq tushuniladigan muammolar eng kamga indi keladi va mezonni yaxshi muhofaza qilish imkoniyati yoʻlga qoʻyiladi.
Kunda sport parilari qonunlashtirilgan davlatlar
Bir nechta davlatlar sport parilari qonunlashtirganlar. Aynan qaysi parilarning qonunlashtirilishi va qoidalarining tartibi har bir davlatning qonuniy tizimida farq qila oladi. Quyidagi jadvalda bu davlatlardan ba’zilari keltirilgan.
| Davlat | Sport Parilari |
|---|---|
| Avstraliya | Kriket, rugby, futbol, tennis |
| Oʻzbekiston | Oʻttizlik, futbol, kushchilik |
| Germaniya | Futbol, basketbol, qoʻvqosh |
| Fransiya | Quş tovushlari, futbol, rugby |
| Ispaniya | Futbol, basketbol, tenis |
Har bir davlatning qonuniy tizimida sport parilari uchun kerakli qoidalari, oʻyinlarning tashkil etilishi va naqd pul bilan bogʻliq muammolari qayd etilgan. Bu davlatlar oʻrtasidagi qonundagi farqlardan tushgan holda, sport parilari oliy saviyada rivojlanishi va taraqqiyotini davom ettirish uchun muhim ahamiyatga ega.
Ikkinchi boʻlim
Bir necha davlatlar sport parilariga oʻz roziliklarini bildirgan holatda, ba’zi davlatlar sport parilarida cheklangan qiymatlarda qatnashish yoki tashabbus qilishlarga yo’l qoʻymoqda. Bu samarali darajada sportning adolatsizlik va shubhalanishiga olib keladi va bu sportni ishonchli, mas’uliyatlil va iqtidorlil sportchilar uchun nihoyatda noyob joʻran tashkil etayotgan.
Bu davlatlar oʻrtasidagi farqni talab qilishda, hukumat tomonidan qabul qilingan qonunchiliklar va tartiblar bilan amalda koʻrsatilishi lozim. Talablar koʻpi qaydalar, cheklar va alohida intizom yaratish orqali qoʻllanilishi mumkin, shunday qilib, barcha huquqiy va iqtisodiy muhokamalar uchun uyaroq ishlab chiqadi va ovoz berish tartibida boʻlib toʻlanadi.
Tobora va bosqichli sport qoidalari va cheklar oʻzgarishiga duch borish odatiydir. Bunda davlatlar va ilgari sport olimlari hamda taraflar, kelajakda ommaviy mas’uliyatimizni qanday mustahkamlashga koʻmaklashishiga oʻtishlarga toʻgʻri keladi.
- Oʻzroʻy rivojlanuvchilikka tegishli eng soʻnggi qonun huzuridagi til va boʻlimlar, proyektlar va qarorlarni oʻrganing.
- Davlatlararo, mintaqaviy va Organinig qiyinchiliklar boʻisida. Yevropa Ittifoqi va Yuqori Sovet Harb Kelinmasi qatori
Yuqori Sovet Harb Kelinmasi joʻrasida sport parilari va tartiblariga oid erishishlar vaqt-oʻtgan hamda davom etgan toʻgarak, ilgʻor burilish va jalb etish holatlari sariasiz sistemaga olib keldi. 70 yillarning oxiridan boshlab ʻ80 yillar oʻrtasigacha mehnat qarzlari va ikkilamchi samaradan kamroq miqdorda berilgan qiymatni roʻyoblanishini ta’minlaydi.
Amerika Qoʻshma Shtatlari boʻyicha yasal sport parilari
Amerika Qoʻshma Shtatlari sportga katta e’tibor soluvchi davlatlardan biridir va bir qancha sport turlarida yasallikni oʻz ichiga olgan. Birinchi qancha sport turi, Amerika futboli, boshqarishga va qoidalariga qarab har bir shtat oʻrtasida va universitetlarda mashhur boʻlgan musobaqalarni oʻz ichiga oladi.
Boshqa yasal sport turlari oʻrtasida basketbol, beyzbol, gollandbol, golf, tennis, voleybol va pastdagi oʻzbekcha futbol kabi sport turlari mavjud. Amerika Qoʻshma Shtatlari sport soʻngi yillarda aholining katta qismi tomonidan yaxshi qabul qilinadi va sportning muhim jihatlarini yuqoriga oladi.
Sportparilarning yasalligi kelgusi yillarda shunchaki oʻzgarishi mumkin, shuning uchun sportparilarning qonuniy holati va SPNINI ikkita shtatni ajratishning qanday yoʻli emas, balki yaxshi tushuncha va umuman ta’til qilishning deyarli shartlari boʻlmagan.
Amerikaliklar sportga katta qarashlarga ega boʻlib, sportparini yoqtirish, foydasi va sport mashgʻulotida miyongan payt va pul sarflanishi oʻqish, yurish, top, oyoq top, kuylab oʻtirish, basketbolning joylashganligi, pastdagi oʻzbekcha futbol spasspunktining katta chaqaligini oshiradi.
Bu holat sportning yaxshi oʻzgarishlariga va muhim qoidalariga yoʻl qoʻyishga asoslanadi, shuning uchun sahalar va boʻlib turadigan joylar amalga oshirish uchun katta mablagʻ sarflanadi, oʻquv markazlarida va sportmda1 faoliyatchanliklar, maqollar va masofaviy tadbirlar salomlangan.
Qaysi shtatlar sport parilari yasal qilish ustidan ishonchli
Yanvar 2024-yilga qadar davlatlar boʻyicha yasal sport parilari holati{‘ ‘}’ning yangilashiga doir oʻtkazilayotgan izohlamalar hamda tartiblashlar shu sohadagi ancha qiziqtiradigan mavzulardan biridir. Bu katta oʻzgarishlar faqat sportgacha qaratilgan tartiblarni emas, balki u boshi bilanoq davlatni ham taʼsir qilish xususiyatini ham oʻzgartiradi.
Yasal sport parilari rankkasini tiklash yuxaridagi amin-aman oʻzgarishlar bilan bogʻliq buladi. Qaysi shtatlar sport parilari yasal qilish ustidan ishonchli boʻlishi ularning sportga beradigan amal qilishlari bilan bogʻliqdir.
Bazilar sayxlar va futbol guruhlari har bir mamlakatning qarorlarga qanday e’tibor berayotganiga qarab va ularning jamiyatga qanday ta’siri bo’lishiga qarab sport parilari ustunu yasal qila olmaydi. Boshqa qushimcha faktorlar har bir mamlakat uchun alohida qoidalanib turadi.
Bundan tashqari, boshqa mamlakatlarda sport parilari ustida namoyon bo’lgan har qanday harakatlar va kechiktirishlar sport dizayni oʻzgartirilishiga sabab boʻlishi mumkin. Bu, sportga beriladigan ta’sirlarning va tartiblarning qanday o’zgarishi haqida hatto ko’chada yoshi bolgan o’yinchilar ham bilishini oʻtib borishi mumkin.
Shu bilan birga, yangi boshqaruv organlari va tartiblar ham sport parilari yasal qilish faoliyati uchun zaruriy bog’liq bo’lishi mumkin. Ularda tartib va himoya uchun o’zgarishlar bu sohani ozgartirishi mumkin.
Biz qaysi shtatlar oʻrtasidagi «yasal qilish» belgilanishida qanday tartiblardan lashinganligini toʻla hisob bilan olishimiz kerak.
Qaysi shaharlar sport parilari boʻyicha oldindan borligi bilan mashhur
Mundarija davlatlar orasida sport parilari boʻyicha koʻp shaharlar oʻz oldindan borligi bilan mashhur. Ular oʻzaro raqobatni anglatish, yoshlarni sportga qoʻllab-quvvatlash va turli sohasidagi xalqaro yarim final va final musobaqalarni tashkil etish bilan tanishilgan.
Bu parilarni tashkil etishda qandaydir bir oz koʻrsatkichlarga ega boʻlishi zarur. Misol uchun, sportga ishonchli boʻlishi, sport parilari orqali moliyaviy daromad yaratishi va sport olimpizmiga qiziqtirish. Ulardan koʻpgina sport fanaticlarini kurashga oʻzlashtirish uchun koʻplab maximalar qoyilgan.
| Shahar | Oldindan borgan | Sport parilari |
|---|---|---|
| London, Ingliziston | 1863 | Futbol, ranquinq, stivadorskiy sport, biatlonsport, shahmat va boshqalar |
| Moskva, Rossiya | 1879 | Havfutbol, qoʻl osti, bilardo va martsimteatr |
| New York, AQSH | 1903 | Basketbol, beyzbol, amerika futbol, hokkej va tenis |
| Berlin, Germaniya | 1920 | Atletika, sun’iy teatr san’ati, qal’va, char centner va judo |
Bu shaharlardagi sport parilari oldindan borligi bilan dunyodagi sport tarixiga qadimgi voqeliklarni joylashtirmoqda va ulardan samarali foydalanmoqda.